Γράφει ο Αναστάσιος Τσιπλάκος – στρατηγικός αναλυτής του South East Med Energy & Defense
Υλοποιώντας τις -προ καιρού- απειλές της, για κάθοδο και γεώτρηση στην περιοχή, η Τουρκία εδώ και μερικές μέρες εγκατέστησε 60χλμ ανοικτά της Πάφου το γεωτρύπανο «Fatih», ή «Πορθητής» στα ελληνικά, απειλώντας ότι θα ξεκινήσει γεωτρήσεις στην περιοχή. Με την κατάσταση να παρουσιάζεται ως ιδιαίτερα έκρυθμη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε λόγο για «δεύτερη εισβολή», ενώ διευκρίνισε πως τέτοιου είδους ενέργειες εκ μέρους της Τουρκίας απομακρύνουν τις όποιες προσπάθειες επαναπροσέγγισης. (βλέπε χάρτη 1)
Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει στην κατοχή της μόνο πολιτικά, διπλωματικά και νομικά όπλα. Με πλήρη επίγνωση του μεγέθους και της δυναμικής της έκανε διαβήματα προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στο Διεθνές Δικαστήριο. Μη διαθέτοντας αξιόλογες Ένοπλες Δυνάμεις, ιδιαίτερα Ναυτικό και Αεροπορία, δεν έχει τη δυνατότητα οποιασδήποτε άλλης αντίδρασης πέραν της διπλωματικής και νομικής οδού.
Παράλληλα, η Κυπριακή Δημοκρατία σύμφωνα με τις δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, έχει ήδη εκδώσει μέσω του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας και έχει αποστείλει στην Europol διεθνές ένταλμα σύλληψης του προσωπικού του «Πορθητή».
Διαχρονική αβελτηρία…
Όταν πριν από περίπου δέκα ημέρες έγινε γνωστό ότι η Τουρκία κατέθεσε συντεταγμένες στην Γενική Γραμματεία των ΟΗΕ, που είναι επιφορτισμένη με τα θέματα του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), για την θαλάσσια περιοχή δυτικά της Κύπρου, διεκδικώντας έτσι όλη την περιοχή νοτίως των παραλίων της μεταξύ 28ου και 32ου μεσημβρινού, η Λευκωσία έπραξε το αυτονόητο και κατέθεσε συντεταγμένες στον ΟΗΕ, για τις θαλάσσιες περιοχές βόρεια και δυτικά της Κύπρου.
Αυτές οι περιοχές δεν είχαν συμπεριληφθεί στην αρχική ανακήρυξη της Κυπριακής ΑΟΖ το 2007, ευθύς μετά την ολοκλήρωση των συμφωνιών οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο(2003) και τον Λίβανο (2007), ενώ ακολούθησε και η συμφωνία με το Ισραήλ (2010).
Ο βασικός λόγος που η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είχε μπορέσει τότε να ολοκληρώσει με πλήρεις συντεταγμένες την οριοθέτηση του βορείου και δυτικού τμήματος της ήταν η άρνηση των Αθηνών να συμπράξουν οριοθετώντας την Ελληνική ΑΟΖ στο τμήμα που εφάπτεται με αυτό της Κύπρου (βλέπε χάρτη 2). 
Σήμερα υπό την πίεση των εξελίξεων και της εντεινόμενης Τουρκικής προκλητικότητας, η Λευκωσία κινήθηκε μονομερώς και προχώρησε στην λεπτομερή οριοθέτηση του βορείου και δυτικού τμήματος της ΑΟΖ της.
Σύμφωνα δε με την απεικόνιση (βλέπε χάρτη 3) που έγινε από πλευράς του Υπουργείου Εξωτερικών της Κύπρου, οι συντεταγμένες που απεστάλησαν περιλαμβάνουν το σύνολο της ακτογραμμής στο βόρειο μέρος της Κύπρου στο οποίο περιλαμβάνονται και οι κατεχόμενες περιοχές. 
Με βάση τον χάρτη που εστάλη στα Ηνωμένα Έθνη οι νέες συντεταγμένες ξεκινούν από το δυτικότερο σημείο της σημερινής ΑΟΖ εκεί όπου είναι το βόρειο άκρο του τεμαχίου 4, ανεβαίνουν βόρειο-ανατολικά μέχρι την μέση γραμμή με την Τουρκία και σε παράλληλη τροχιά με τις βόρειας ακτές της Κύπρου καταλήγουν στο ύψος του Αποστόλου Ανδρέα, έως το σημείο που ξεκινά η ΑΟΖ της Συρίας
Ο κυριότερος λόγος που η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει επεκτείνει τις ερευνητικές της περιοχές δυτικά του τεμαχίου 1, είναι διότι το 2007 όταν ολοκληρώνετο ο σχεδιασμός της Κυπριακής ΑΟΖ η τότε ελληνική κυβέρνηση δεν ανταποκρίθηκε ως όφειλε στην πρόσκληση της Κυπριακής κυβέρνησης για χάραξη Ελληνικής ΑΟΖ εκεί που εφάπτεται με αυτή της Κύπρου. 
Εάν τότε ή και μετέπειτα η Λευκωσία είχε μπορέσει να οριοθετήσει ερευνητικό τεμάχιο δυτικά του1 η κατάσταση σήμερα θα ήταν τελείως διαφορετική, καθότι θα υπήρχαν εταιρείες ανάδοχοι εγκατεστημένοι εντός της ερευνητικής περιοχής και άρα θα ήταν απείρως δυσκολότερο για την Τουρκία να επιχειρεί αυθαίρετες γεωτρητικές έρευνες όπως σήμερα. (βλέπε χάρτη 4)
Αξίζει να τονισθεί ότι από το 2012, υπήρχε σχέδιο για ανακήρυξη ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση τη μέση γραμμή, το οποίο ουδέποτε προχώρησε. Ακόμα και τώρα παραμένει άγνωστο εάν η σημερινή κυβέρνηση θα ανταποκριθεί στις προκλήσεις που επιβάλλουν οι σημερινές περιστάσεις και θα προχωρήσει στην απαιτούμενη οριοθέτηση.
Τέλος, να υπενθυμίσουμε ότι όταν η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει στις δικές της έρευνες υδρογονανθράκων στην Δυτική Ελλάδα και νότια της Κρήτης, τον Αύγουστο του 2014, κατέθεσε στον ΟΗΕ λεπτομερείς συνταγμένες για να προχωρήσει ευθύς αμέσως στην χάραξη των ερευνητικών τεμαχίων. Μια ενέργεια που μέχρι σήμερα δεν έχει αμφισβητηθεί από καμία χώρα, ούτε από την Τουρκία.
Τι ακριβώς επιδιώκει η Τουρκία
Τα εσωτερικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν είναι μόνο η μια πτυχή της τουρκικής προκλητικότητας. Σίγουρα οι τελευταίες σημαντικές αποτυχίες στις δημοτικές εκλογές του περασμένου μήνα και η απώλεια μεγάλων δήμων, που άλλοτε αποτελούσαν προπύργια για το τουρκικό κυβερνών κόμμα, αλλά και η απόφαση του εκλογοδικείου για επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, εντείνει την ανάγκη του Ερντογάν να επιδεικνύει μια ηγετική, εθνικιστική και σκληρή στάση, αρχικά σε ό,τι αφορά τα εσωτερικά ζητήματα. Βασικός στόχος της συμπεριφοράς αυτής είναι να συσπειρώσει γύρω του τους βασικούς του σύμμαχους πλέον, τους εθνικιστές.
Παράλληλα, η Τουρκία αντιμετωπίζει ταυτόχρονα και μια πολύ σοβαρή οικονομική κρίση με τη λίρα να κατρακυλά συνεχώς, δημιουργόντας σημαντικά προβλήματα που είναι πιθανό να είναι και το κύριο αίτιο ανάσχεσης ή/και αποτροπής των τουρκικών σχεδιασμών.
Από την άλλη, βεβαίως, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η νέα αυτή παραβίαση αποτελεί συνέχεια της πάγιας τακτικής της Τουρκίας για αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και της προσπάθειας της να καταχραστεί τον φυσικό πλούτο του νησιού, που σε καμία περίπτωση δεν της ανήκει, αλλά τα όποια οφέλη και πλεονεκτήματα από τις ανακαλύψεις σε ολόκληρη την επικράτεια της κυπριακής ΑΟΖ ανήκουν στον κυπριακό λαό και οι Τουρκοκύπριοι -και κατ’ επέκταση η Τουρκία- θα τύχουν των όποιων ωφελημάτων, μόνο μετά από μια συνολική επίλυση του Κυπριακού Προβλήματος.
Στη δεδομένη χρονική στιγμή, ο Ερντογάν πιεζόμενος από πολλά μέτωπα όπως η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ για τους S-400 και τα μαχητικά F-35, τη συνεχιζόμενη κρίση στη Συρία και την κόντρα με το Ισραήλ, καθώς και με το γεγονός ότι η Τουρκία είναι πλέον απομονωμένη, τόσο διπλωματικά, όσο και στις όποιες ενεργειακές εξελίξεις Ν.Αν. Μεσόγειο, επιλέγει τη “φυγή προς τα μπρος” ακολουθώντας μια υψηλού ρίσκου, έως και τυχοδιωκτική, στρατηγική προσδοκώντας για το καλύτερο, ή για το μη χείρον βέλτιστον.
Οι διεθνείς αντιδράσεις
Την ίδια ώρα, καταγράφεται θετικά η αντίδραση ΗΠΑ, Γαλλίας, Αιγύπτου, Ισραήλ αλλά και άλλων χωρών απέναντι στις νέες προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας.
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να καταγράψουμε εξίσου θετικά την εκ νέου χλιαρή και ουδέτερη αντίδραση του ΟΗΕ που αρκέστηκε να καταγράψει την ανησυχία του Γενικού Γραμματέα και την προτροπή του για προσπάθειες αποκλιμάκωσης της έντασης και η επαμφοτερίζουσα στάση της Ρωσίας.
Ιδιαίτερα η ανακοίνωση των ΗΠΑ κρίνεται εξόχως σημαντική. Άλλωστε, είναι ενδεχομένως η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ τοποθετούνται τόσο ξεκάθαρα απέναντι στην Τουρκία σε σχέση με τις παραβιάσεις της στην κυπριακή ΑΟΖ, πράγμα που δεν έγινε ούτε στην τελευταία τριμερή συνάντηση στο Ισραήλ, παρουσία του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών και την κοινή διακήρυξη που τότε εκδόθηκε. Δήλωση στην οποία απάντησε αμέσως το Τουρκικό ΥΠΕΞ λέγοντας ότι “Η ανακοίνωση του State Department, με ημερομηνία 5 Μαΐου, σχετικά με τις δραστηριότητες γεωτρήσεων της Τουρκίας στη δική της υφαλοκρηπίδα, είναι μη ρεαλιστική.
Οι προσπάθειες τρίτων να υποκαταστήσουν τα διεθνή δικαστήρια για να οριοθετήσουν τα θαλάσσια σύνορα είναι απαράδεκτες”, καταλήγοντας ότι “…οι επιχειρήσεις εξόρυξης και σεισμικής έρευνας θα συνεχιστούν στην υφαλοκρηπίδα μας, στις ζώνες για τις οποίες η κυβέρνηση μας έχει χορηγήσει άδειες στην TPAO από το 2009 και 2012”.
Τι μέλει γεννέσθαι…
Μπορεί σήμερα όλες οι δυτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ, να συντάσσονται στο πλευρό της Κύπρου, όμως είναι αδιευκρίνιστο σε τι βαθμό θα αντιταχθούν στον Τουρκικό “τσαμπουκά” και εάν θα αποτολμήσουν ενεργητική επέμβαση προκειμένου να εμποδίσουν την Τουρκία από το να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις εντός της Κυπριακής ΑΟΖ.
Οι δε εκτιμήσεις των περισσότερων αναλυτών είναι ότι μια τέτοια “δυναμική” αναμέτρηση δεν θα συμβεί σε αυτό το στάδιο όπου δεν πλήττονται άμεσα συμφέροντα δυτικών εταιρειών, αφού η τοποθεσία όπου θα πραγματοποιήσει η TPAO τις γεωτρήσεις περίπου 60 χλμ. δυτικά τη Πάφου, δεν συμπεριλαμβάνεται σε κάποιο από τα ερευνητικά τεμάχια που έχει οριοθετήσει η Κύπρος.
Η Ελλάδα που -καλώς ή κακώς- είναι η μόνη δύναμη της περιοχής που μπορεί να αντιπαρατεθεί στην Τουρκία κι έχει την εθνική υποχρέωση να το πράξει, δεν θα πρέπει για άλλη μια φορά να αιφνιδιασθεί, λαμβάνοντας υπόψη ότι εκτός από την κυπριακή ΑΟΖ απειλείται και η αντίστοιχη ελληνική από την τουρκική προκλητικότητα και να σχεδιάσει μια ψύχραιμη αποτρεπτική στρατηγική, λαμβάνοντας υπόψιν τις πιθανές απειλές, αλλά και τις σημαντικές δυνατότητες που διαθέτει, κατά τη δεδομένη συγκκυρία, τόσο σε διπλωματική όσο και αμυντική ισχύ.
