Γράφει ο Αναστάσιος Τσιπλάκος – South East Med Energy & Defense
Διαλλακτικός εμφανίστηκε ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στη συνάντησή του με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Οσάκα το Σάββατο, όσον αφορά στο φλέγον θέμα της αγοράς των ρωσικών S-400 από την Αγκυρα, που έχει πυροδοτήσει μεγάλη ένταση μεταξύ των δύο χωρών.
Ο Αμερικανός πρόεδρος παραδέχθηκε ότι το ζήτημα με την Τουρκία “είναι ένα πρόβλημα, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό”. Από την άλλη, είπε ότι η κατάσταση είναι “περίπλοκη“, αλλά διευκρίνισε ότι “εξετάζει διάφορες λύσεις”, αφήνοντας ανοικτό “παράθυρο” για αναστολή των προγραμματιζόμενων κυρώσεων κατά της Τουρκίας. “Το εξετάζουμε”, απάντησε, όταν ρωτήθηκε συγκεκριμένα για την επιβολή κυρώσεων.
Τέλος, η τοποθέτηση του Αμερικανού Προέδρου, περί ευθυνών της κυβέρνησης Ομπάμα, για την απόφαση της Τουρκίας να στραφεί στη Ρωσία για τους S-400, προκάλεσε από εντύπωση έως θυμηδία.
Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε φίλο του τον κ. Ερντογάν. «Είναι ένας άνθρωπος με τον οποίο έχω έρθει κοντά από πολλές απόψεις», τόνισε, ενώ πρόσθεσε ότι στη συνάντησή τους τέθηκαν επί τάπητος ζητήματα σχετικά με τις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών, οι οποίες, όπως ανέφερε, αναμένει ότι θα «τετραπλασιαστούν».
Από την πλευρά του, ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε ότι η αγορά των S-400 αποτελεί προτεραιότητα για την Άγκυρα. Άλλωστε και σε δήλωσή του λίγο πριν τη συνάντηση των δύο ηγετών, είχε ξεκαθαρίσει ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να υποχωρήσει όσον αφορά την αγορά του πυραυλικού συστήματος από τη Μόσχα.
Πρόσθεσε, επίσης, ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εξέφρασε την επιθυμία του, το ζήτημα των S-400 να επιλυθεί χωρίς να ζημιωθούν οι διμερείς σχέσεις Ουάσιγκτον – Αγκυρας. Ταυτόχρονα, εξέφρασε ανησυχίες για ενέργειες των ΗΠΑ που μπορεί να ζημιώσουν την στρατηγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
“Διαβάζοντας” πίσω από τα λόγια…
Ας δούμε, όμως, πίσω από τον αυθόρμητο κι εν πολλοίς ανέλεγκτο λόγο του Αμερικανού Προέδρου και τη γλώσσα της διπλωματίας, τι μηνύματα θέλησε να μεταφέρει, καθώς και ποια επίσημη κυβερνητική γραμμή είναι υποχρεωμένος να στηρίξει στο άμεσο μέλλον. Πρώτα, όμως, μερικά γεγονότα:
Πρώτον, το σύστημα Patriot δεν το προμηθεύθηκε ο κ. Ερντογάν από την κυβέρνηση του Μπάρακ Ομπάμα, επειδή η Τουρκία απαιτούσε από την Αμερική να γίνει συμπαραγωγός του συστήματος, όπως έγινε με τα μαχητικά 5ης γενιάς F-35. Για πολλούς και διαφόρους λόγους, ούτε ο κ. Ομπάμα μπορούσε να το πράξει, ούτε ο κ. Τραμπ θα το έκανε όταν πρόσφερε το σύστημα Patriot στον κ. Ερντογάν, τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι Αμερικανοί απάντησαν θετικά στην πώληση και αρνητικά στο αίτημα για να μοιραστούν την τεχνολογία του Patriot με τους Τούρκους.
Δεύτερον, πριν τα περασμένα Χριστούγεννα ο κ. Τραμπ δέχθηκε τις διαβεβαιώσεις του Τούρκου Προέδρου -αγνοώντας τους συμβούλους του- και ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: ο κ. Ερντογάν αθέτησε τις υποχέσεις του για τους Κούρδους του YPG και τελικά ο αριθμός της αμερικανικής δύναμης αυξήθηκε αντί να μειωθεί, διότι ο ίδιος ο κ. Τραμπ αποφάσισε ότι έπρεπε να προστατευθούν οι Κούρδοι της Συρίας, οι σύμμαχοί του που του χάρισαν τον θρίαμβο εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.
Όσοι εξεπλάγησαν ή/και απογοητεύθηκαν από τις δηλώσεις Τραμπ, κατά τη διάρκεια και μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο Πρόεδρο, απλά θα πρέπει να διαβάσουν σωστά τις δηλώσεις του και να τις αποκωδικοποιήσουν. Διότι ο κ. Τραμπ δεν είπε ακόμα ότι δεν θα επιβληθούν κυρώσεις στην κατοχική δύναμη όταν παραλάβει τους ρωσικούς S-400.
Ούτε δήλωσε ότι θα δοθούν τα μαχητικά F-35. Αντίθετα είπε ότι «τα αεροπλάνα δεν είναι συμβατά από τη σκοπιά μας. Όχι από την άποψη της συμβατότητας, αλλά από τη δική μας άποψη, της εθνικής ασφάλειας». Άρα είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών να μην δοθούν τα F-35 στην Τουρκία όταν έχει ήδη εγκαταστήσει τους S-400.
Στις Η.Π.Α., όπου γνωρίζουν πως λειτουργεί το σύστημα, παρέμειναν στη δήλωση του Λευκού Οίκου που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν. Σε αυτήν έδωσαν σημασία διότι είναι επίσημη και δημόσια. Σε αυτή τη δήλωση, λοιπόν, τονίστηκαν τα εξής: “Ο Πρόεδρος εξέφρασε την ανησυχία του (στον Πρόεδρο Ερντογάν) για την πιθανή αγορά από την Τουρκία του ρωσικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400 και ενθάρρυνε την Τουρκία να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την αμυντική συνεργασία με τρόπο που να ενισχύει τη Συμμαχία του ΝΑΤΟ”.
Αυτά είναι τα κυρίαρχα θέματα που απασχολούν την Αμερική. Να μην εγκατασταθούν οι S-400, να μην διαρρεύσει η τεχνολογία αιχμής των μαχητικών F-35 στη Ρωσία, αλλά και όλων των υπόλοιπων δυτικών οπλικών συστημάτων, που διαθέτει η Τουρκία στο οπλοστάσιό της.
Και φυσικά να μην τεθεί σε κίνδυνο η συνοχή του ΝΑΤΟ. Διότι όταν η Τουρκία διατηρεί κι επεκτείνει τη στρατηγική της συμμαχία με τη Ρωσία, αυτό αποτελεί μείζον πρόβλημα για το ΝΑΤΟ. Πρόσφατα, ο νέος υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ, που αντικατέστησε τον παραιτηθέντα Πατ Σάναχαν, δήλωσε ξεκάθαρα στον ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ: “ή τους S-400 ή τα F-35.” Και τα δύο μαζί δε γίνεται.
Verba volant…
Ό,τι και να θέλει, ή/και είναι υποχρεωμένος, να λέει ο κ. Τραμπ, δεν μπορεί να ξεφύγει από τη βασική στρατηγική και τη νομοθεσία των Η.Π.Α. Αυτό είναι κάτι που αναμένεται να το δούμε στη συνέχεια. Είναι, επίσης, πολλοί που δεν θα στοιχημάτιζαν ότι, ακόμη και όταν παραληφθεί το ρωσικό σύστημα, θα ενεργοποιηθεί.
Πιστεύουν, ότι μετά τις τόσο χαλαρές και “φιλικές” δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου, είναι πιθανό ότι ο Τούρκος Πρόεδρος ανέλαβε σημαντικές δεσμεύσεις σε σχέση με τη μελλοντική χρήση των S-400. Μπορεί ο κ. Τραμπ να βοηθήσει την Τουρκία στο θέμα των κυρώσεων του Νόμου CATSAA; Η απάντηση είναι ότι θα μπορούσε. Έχει, για παράδειγμα, τη δυνατότητα να τις αναβάλει όταν ανακοινωθούν. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε πώς θα αντιδράσει όταν έρθει η ώρα.
Όπως είπε και ο ίδιος, η κατάσταση με την Τουρκία είναι περίπλοκη, “…είμαστε ενώπιον χάους” είπε χαρακτηρισικά. Τι εννοούσε ακριβώς; Ότι η δική του κυβέρνηση, σε συνεργασία με βουλευτές και γερουσιαστές, ψήφισαν τα δεσμευτικά νομοσχέδια, τα οποία δεν γίνεται να ακυρωθούν.
Οι δικοί του υπουργοί ζήτησαν να ψηφιστούν τα νομοσχέδια, σε συνεργασία με το σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου. Επομένως, αυτά τα νομοσχέδια που προβλέπουν τις πολύ αυστηρές κυρώσεις για την Τουρκία, είναι αποτέλεσμα διεργασιών της δικής του κυβέρνησης.
Οι πάντες στην Ουάσιγκτον και τη διεθνή κοινότητα γνωρίζουν ότι ο Πρόεδρος Τραμπ αρέσκεται στο να εμφανίζεται ως ηγέτης-μπίζνεσμαν, που βρίσκει πρακτικές και αντισυμβατικές λύσεις στα θέματα, αλλά επί του πρακτέου τις περισσότερες φορές αναγκάζεται να ακολουθήσει το συνολικό σχεδιασμό και τη νομοθεσία των Η.Π.Α.
Είναι, επίσης, γνωστός για τις αυθόρμητες δηλώσεις και αντιδράσεις του, που πολλές φορές φέρνουν σε αμηχανία την ίδια του την κυβέρνηση, αλλά έστω και στο παρά 5′ ευθυγραμμίζεται με την κοινή λογική. Εντελώς πρόσφατο παράδειγμα, η ανάκληση στο παρα 1′ του βομβαρδισμού ιρανικών στόχων, ως αντίποινα της κατάρριψης του αμερικανικού UAV “Global Hawk”.
