του Αναστάσιου Τσιπλάκου – Συμβούλου Στρατηγικής South East Med Energy & Defense (www.semedenergydefense.com)
Ο νέος πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε τη διακυβέρνηση του τόπου στα χέρια του, έλαβε τις αποφάσεις για το κυβερνητικό σχήμα και προχωρά για την επόμενη μέρα.
Ένας από τους πλέον κρίσιμους τομείς, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία, είναι ο τομέας της Άμυνας, που μαζί με την Εξωτερική Πολιτική και την Ενέργεια αποτελούν τους τομείς κλειδιά του μέλλοντος της χώρας απέναντι στις προκλήσεις που ήδη αντιμετωπίζει.
Ο τομέας της ενέργειας είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένος με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις που συντελούνται στον άξονα Ν. Ανατολική Ευρώπη – Μεσόγειος και κατ’ επέκταση με την αμυντική αποτρεπτική ικανότητα της χώρας.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα, ένα μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών δράσεων των Ενόπλων Δυνάμεων, μαζί και με αντίστοιχες συμμαχικές, έχει στραφεί γύρω από σενάρια που έχουν να κάνουν με το συγκεκριμένο κομμάτι της ασφάλειας και άμυνας.
Σε πρώτο χρόνο θα πρέπει να υπάρξει διεξοδική ενημέρωση του νέου υπουργού κ. Νίκου Παναγιωτόπουλου από τα Επιτελεία, ώστε να τεθούν οι κατάλληλες προτεραιότητες.
Ο κ. Παναγιωτόπουλος υπήρξε μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας και φαίνεται πως προκρίθηκε από τον πρωθυπουργό ως ένας από τους στενούς συνεργάτες του, στον οποίο εμπιστεύεται τον κρίσιμο τομέα της Άμυνας πάνω ακριβώς σ’ ένα ιδιαίτερα κομβικό σημείο εξελίξεων και αποφάσεων για το μέλλον των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο νέος υφυπουργός, στρατηγός ε.α. Αλκιβιάδης Στεφανής δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Διετέλεσε πρόσφατα Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού και γνωρίζει τα ακανθώδη και πιεστικά θέματα της Άμυνας πολύ καλά.
Ο ίδιος εξέφραζε αντιρρήσεις ανοιχτά για την Νέα Δομή Δυνάμεων, παράλληλα ωστόσο αναζητούσε τους τρόπους με τους οποίους στρατόπεδα άνευ ουσίας θα ελαττώνονταν. Τώρα ίσως έχει αυτή την χρυσή ευκαιρία. Ως πολιτικός, αναλόγως του χαρτοφυλακίου που θα του δοθεί, καλείται και ο ίδιος ν’ αποδείξει στον Κυριάκο Μητσοτάκη πως δικαιώνεται για την επιλογή, ενός ανθρώπου που υπηρέτησε τις Ένοπλες Δυνάμεις και τη Σημαία για σαράντα χρόνια ευδοκίμως.
Επομένως, τόσο λόγο της κατάλληλης προετοιμασίας, όσο και των πιεστικών καταστάσεων που απαιτούν όσο το δυνατόν πιο άμεσες λύσεις, το νέο υπουργικό δίδυμο της Άμυνας δε διαθέτει καθόλου “περίοδο προσαρμογής”.
Η αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων
Σε σύντομο χρονικό διάστημα η χώρα θα περάσει από την καθιερωμένη ΝΑΤΟική αξιολόγηση και απαιτούνται αρκετές αλλαγές ώστε να περάσει με επιτυχία. Το χρονίζον θέμα της αναδιοργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Από οργανωτικής πλευράς τα περισσότερα θέματα είναι έτοιμα προς υπογραφή απαιτείται, όμως, σύγκλιση του ΚΥΣΕΑ για την οριστική επικύρωσή τους και μετά “αγώνας δρόμου” από τα Επιτελεία για την εφαρμογή της αναδιοργάνωσης. Αναφέρω ενδεικτικά κάποια σημαντικά θέματα.
Το “σήριαλ” της μεταφοράς της 32ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών από τον Βόλο στον Αυλώνα, βρίσκεται ψηλά στη λίστα της Αναδιοργάνωσης. Ήδη έχουν δαπανηθεί πολύτιμοι πόροι για την κατασκευή του νέου στρατοπέδου στην περιοχή της Βοιωτίας, όπως επίσης και στο ναυτικό οχυρό του Σκαραμαγκά που ένα από τα Τάγματα της Ταξιαρχίας θα βρίσκεται μόνιμα εκεί, δίπλα στα αρματαγωγά.
Να θυμίσουμε πως το πρόγραμμα μετεγκατάστασης πάγωσε με απόφαση του πρώην υπουργού Ευάγγελου Αποστολάκη πριν τις εκλογές για την Ευρωβουλή και την Αυτοδιοίκηση. Η αλήθεια είναι πως ο κ. Αποστολάκης δέχτηκε ισχυρές πιέσεις ακόμη και από το Μέγαρο Μαξίμου και τους τοπικούς βουλευτές όλων των κομμάτων που είχαν συμμαχήσει ώστε να ικανοποιήσουν το αίτημα της τοπικής κοινωνίας, για την ακύρωση της μετεγκατάστασης, με αποτέλεσμα το ΓΕΣ να προτείνει διάφορες «υβριδικές» λύσεις.
Ο κ. Αποστολάκης την τελευταία φορά που τοποθετήθηκε για το θέμα αυτό, μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, παραδέχτηκε ευθέως πως ήταν μια λανθασμένη απόφαση και ότι η μετεγκατάσταση πρέπει να γίνει, κάτι βεβαίως που μετακυλά την “καυτή πατάτα” στο σημερινό υπουργό Εθνικής Άμυνας, που καλείται να αποφασίσει ποιο θα είναι τελικά το μέλλον της Ταξιαρχίας. Επιχειρησιακά εκεί που βρίσκεται, μέχρι να φτάσει στα αρματαγωγά ή να φτάσουν αυτά στο Βόλο, χάνεται ιδιαίτερα πολύτιμος χρόνος υψηλής επιχειρησιακής αξίας.
Επιπλέον το νέο υπουργικό σχήμα φυσικά και καλείται στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης να πάρει αποφάσεις για τα στρατόπεδα που βρίσκονται ανά την επικράτεια χωρίς να έχουν καμία απολύτως επιχειρησιακή αξία. Απόφαση που θα εξοικονομήσει σημαντικά ποσά εξόδων και όχι μόνο και η οποία θα πρεπει να ληφθεί σύντομα, όσο ο πολιτικός χρόνος ευνοεί την κυβέρνηση, γιατί η εμπειρία έχει αποδείξει ότι στη συνέχεια πάντα κερδίζει η τοπική κοινωνία και το κυνήγι των ψήφων για τις επόμενες εκλογές.
Οι άμεσες ανάγκες που πρέπει να υλοποιηθούν χθες!
Σε καθαρά εξοπλιστικό επίπεδο, είναι πολλοί που αρέσκονται σε βαθυστόχαστες αναλύσεις και διάφορα σενάρια για αγορές F-35 ή νέο ναυπηγικό πρόγραμμα, ακόμα και αεροπλανοφόρου! Όμως, τα θέματα που λιμνάζουν και ταλαιπωρούν καθημερινά τις Ένοπλες Δυνάμεις, εγκυμονώντας κινδύνους για την άμεση επιχειρησιακή τους δυνατότητα, είναι κάπως πιο “πεζά” και “καθημερινά”. Ενδεικτικά αναφέρω:
– Ο πρόεδρος της ΝΔ σε προεκλογική του συνέντευξη δεσμεύτηκε για την υλοποίηση του εκσυγχρονισμού των F-16 σε επίπεδο Viper. Θα πρέπει, όμως, πρώτα να ψηφιστεί το Νομοσχέδιο για τα Αντισταθμιστικά των F-16 για να μπορέσει να προχωρήσει.
Πολύ κακώς ο απερχόμενος ΥΠΑΜ κ. Αποστολάκης άφησε αυτό το πολύ σοβαρό νομοσχέδιο στο συρτάρι του. Παράλληλα, θα πρέπει να ψηφιστεί και η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής ΦΠΑ των ανταλλακτικών μερών που θα εισαχθούν από τις ΗΠΑ για τον εκσυγχρονισμό των F-16, όπως επίσης και για το βιομηχανικό έργο που θα κάνει η ΕΑΒ στα αεροσκάφη.
Πρόκειται για απλό νομοσχέδιο, αλλά και οι δυο προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες το άφησαν εκτός. Αυτό είναι απαράδεκτο, την στιγμή που ακόμη και μετά την προκήρυξη εκλογών συνεχίστηκαν οι “τακτοποιήσεις θεμάτων”, μέσω των καταιγιστικών τροπολογιών μέχρι και την τελευταία ημέρα λειτουργίας της Βουλής.
- Υπογραφή της σύμβασης για τα 4 ελικόπτερα MH-60R και της σύμβασης Follow On Support (FOS) για τα παλαιότερα ελικόπτερα S70B6.
- Αγορά τορπιλών για την αξιοποίηση στο μέγιστο των δυνατοτήτων των υποβρυχίων Τύπου 214. Έπρεπε να έχει γίνει προχθές.
- Εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ, για την κατ’ ελάχιστον αύξηση της δυνατότητας συμμετοχής στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Υπογραφή σύμβασης FOS για τα μαχητικά Mirage 2000EGM/BGM/-5Mk2. Πέρασαν τόσα χρόνια με εμμονές από την προηγούμενη πολιτική “ηγεσία” κατά της Dassault και των “κακών” Γάλλων, με αποτέλεσμα η αιχμή του δόρατος της ΠΑ να βασίζεται στις πραγματικά ηρωικές προσπάθειες των στελεχών της και μόνο.
- Αξιοποίηση των σχεδόν εγκαταλειμμένων ελικοπτέρων ΝΗ-90. Ο προηγούμενος ΥΠΕΘΑ κ. Καμμένος, τα εκτιμούσε μόνο όταν ήθελε ιπτάμενο ταξί ή όταν έκαναν αεροδιακομιδές. Αρεσκόταν επίσης, να διακινεί ανόητα σενάρια περί πώλησής τους σε τρίτη χώρα. Πρέπει να παραληφθούν τα υπόλοιπα ελικόπτερα, και επίσης πρέπει να υπογραφεί FOS για τα υπερπολύτιμα αυτά ελικόπτερα.
- Εξασφάλιση των δυο φρεγατών κλάσης Adelaide από την Αυστραλία, έστω και χωρίς Standard SM-2, πριν αυτές καταλήξουν στη Χιλή. Αν δεν γίνει εντός καλοκαιριού, θα τις καμαρώνουμε σε χιλιανά χέρια όπως και τις πρώην ολλανδικές Μ.
- Υπογραφή σύμβασης FOS για τα “φαντάσματα” πλέον μεταγωγικά C-27J και την αξιοποίηση των πάντα αξιόπιστων βετεράνων C-130.
Για μια ρεαλιστική κι αποτελεσματική εθνική στρατηγική
Ενδεικτικό των σημαντικών προκλήσεων που καλείται να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση και ειδικότερα το νέο υπουργικό δίδυμο του Υπουργείου Άμυνας, είναι το πολεμικό κλίμα που τροφοδοτεί η Τουρκία με την πρόθεση παράνομης γεώτρησης στον κόλπο της Καρπασίας από το YAVUZ, σε μια ακόμη σοβαρή κλιμάκωση της έντασης από τον Ταγίτ Ερντογαν, παρά το γεγονός ότι μερικές ώρες νωρίτερα, ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που έσπευσε να επικοινωνήσει με τον Κυριάκο Μητσοτάκη για να του ευχηθεί και να εκφράσει την επιθυμία του για καλές σχέσεις με την Ελλάδα.
Για την αντιμετώπιση και την έστω κατ’ ελάχιστων θετική για τη χώρα διαχείριση του παραπάνω γεωπολιτικού και γεωοικονομικού περιβάλλοντος, απαιτείται η σχεδίαση μιας αποτελεσματικής Εθνικής Στρατηγικής, η διατύπωση ενός νέου ρεαλιστικού Αμυντικού Δόγματος, και η υποστήριξή τους με ισχυρές -πρωτίστως ηθικά και δευτερευόντως υλικά- Ένοπλες Δυνάμεις.
Η διεθνής βιβλιογραφία, αλλά και η διαχρονική πρακτική στην παγκόσμια ιστορία, έχουν αποδείξει ότι μια χώρα που θέλει να διασφαλίσει τα εθνικά της δίκαια κι επιδιώξεις, τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την εθνική της αξιοπρέπεια, πρέπει να μπορεί να εμπνέει σεβασμό σε συμμάχους και εχθρούς, πέρα από την ιστορία της και τη διαχρονική της προσφορά στην ανθρωπότητα. Με την ισχυρή αποτρεπτική της δυνατότητα, κυρίως, αλλά και τη δυνατότητα προβολής ισχύος που ενσωματώνονται και υλοποιούνται μέσω των αξιόπιστων, αποτελεσματικών και ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων. Όλα τα άλλα είναι παραμυθάκια για τα νήπια.
Το ελληνικό έθνος, από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά και κατά τη διάρκεια του μικρού σχετικά βίου του νεοελληνικού κράτους, όποτε κατάφερε να συνδυάσει την προετοιμασία -μέσω της κατάλληλης νοηματοδότησης και στοχοθέτησης- της ελληνικής κοινωνίας, το σχεδιασμό ρεαλιστικής και αποτελεσματικής εθνικής στρατηγικής, την κατάλληλη προετοιμασία των Ενόπλων Δυνάμεων και τη σύμπηξη των κατάλληλων διεθνών συμμαχιών μεγαλούργησε επιτυγχάνοντας την πλειοψηφία των επιδιώξεών του.
Όποτε δεν κατάφερε να πετύχει τον αρμονικό συνδυασμό των προηγούμενων προϋποθέσεων, βοηθούντος και του “εθνικού σπορ” της διχόνοιας, έζησε τραγωδίες που δοκίμασαν τη συνοχή της κοινωνίας, ακόμη και αυτή την ίδια τη γεωγραφική του ακεραιότητα και τη διατήρηση της εθνικής του ταυτότητας.
* Si vis pacem, para bellum: Η πιο διαδεδομένη απόδοση του διαχρονικού αποφθέγματος “Qui desiderat pacem, praeparet bellum” του Ρωμαίου στρατιωτικού συγγραφέα Flavius Vegetius Renatus, από τον πρόλογο του 3ου βιβλίου του έργου του “Epitoma Rei Militaris”.
