του Αναστάσιου Τσιπλάκου – Συμβούλου Στρατηγικής South East Med Energy & Defense
– Μεγάλη ένταση και ανησυχία επικρατεί τα τελευταία 24ωρα στις ανά τον κόσμο ναυτιλιακές εταιρείες που λειτουργούν δεξαμενόπλοια, αλλά και χύδην φορτία και εκτελούν δρομολόγια στον Περσικό Κόλπο.
– Η κατάσχεση από το Ιράν του υπό βρετανική σημαία δεξαμενόπλοιου και η σε νηοψία σε ένα δεύτερο, σε συνδυασμό με την κλιμακούμενη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, πυροδότησαν ράλι στα ναύλα, αλλά και στα ασφαλιστικά premiums.
Η κατάληψη του βρετανικού πετρελαιοφόρου Stena Impero την περασμένη Παρασκευή (19/7) καθ’ οδόν προς την Σαουδική Αραβία, όπου και θα φόρτωνε αργό πετρέλαιο και η νηοψία σε ένα άλλο υπό βρετανική σημαία τάνκερ, το British Heritage, μία ημέρα πριν, μαζί με την ανακοίνωση του αμερικανικού Πενταγώνου ότι την ίδια ημέρα είχε καταρρίψει ένα ιρανικό πολεμικό drone, έχουν εντείνει τις ανησυχίες μιας κλιμακούμενης ρήξης στον Περσικό Κόλπο.
Η ιρανική πλευρά ισχυρίζεται ότι η επιδρομή και κατάληψη του Stena Impero δεν ήτο τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από τη στοιχειώδη ανάγκη αυτοπροστασίας, αφού αποτέλεσε απάντηση στην επιδρομή Βρετανών κομάντος και την κατάληψη ανοικτά του Γιβραλτάρ στις 4 Ιουλίου του πετρελαιοφόρου Grace I που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο προς τη Συρία.
Την «άμεση απελευθέρωση του πληρώματος» και την «ελεύθερη συνέχιση του ταξιδίου του Stena Impero» ως «απαραίτητη προϋπόθεση ένδειξης σεβασμού στους κανόνες του διεθνούς δικαίου», τονίζει με ανακοίνωσή του το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αναφορικά με τη σύλληψη του βρετανικού τάνκερ στο Στενό του Ορμούζ. «Η Ελλάδα ως ποντοπόρος χώρα», επισημαίνει το ΥΠΕΞ, «αποδίδει μεγάλη σημασία στην εξασφάλιση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου. Ενέργειες που στρέφονται κατά των κατοχυρωμένων από το διεθνές δίκαιο ελευθεριών της ναυτιλίας δεν μπορεί παρά να καταδικάζονται».
Από την άλλη πλευρά, ο βουλευτής στην ιρανική Βουλή των Majlis και προσκείμενος στους σκληροπυρηνικούς κύκλους του ισλαμικού καθεστώτος, Χαμίντ Ρέζα Ταναγκί, αναλύει τις προθέσεις του θεοκρατικού καθεστώτος: «Στόχος μας δεν είναι η ένταση και ο πόλεμος, αλλά η διαφύλαξη της ισορροπίας δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο, όπου το Ιράν αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο και συνδράμει άμεσα στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στην περιοχή, ιδιαίτερα μέσα από τα στενά του Ορμούζ».
Οι διαρκώς εντεινόμενες εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ένα άνευ προηγούμενου πολεμικό κλίμα, με πολλούς αναλυτές να υποστηρίζουν ότι ευρισκόμεθα πλέον στα πρόθυρα μιας ανοικτής πολεμικής ρήξης μεταξύ ΗΠΑ – Μ. Βρετανίας και Ιράν. Μια άποψη που δε συμμερίζονται απαραίτητα οι παίκτες της αγοράς πετρελαίου και LNG, πράγμα που αντανακλάται στην πορεία των τιμών του αργού, οι οποίες ακολουθούν μάλλον πτωτική πορεία τις τελευταίες εβδομάδες, με το Brent, το διεθνές benchmark, να κινείται στα $62 – $64 το βαρέλι, έχοντας σημειώσει αισθητή πτώση από τα $66 – $67 προ 15ημέρου.
Έντονη ανησυχία και ανασφάλεια
Από την άλλη πλευρά, οι εκτιμήσεις για την κατάσταση στον Περσικό Κόλπο, που έχουν διαμορφώσει οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες που μεταφέρουν αργό, πετρελαϊκά προϊόντα και LNG στην περιοχή είναι μάλλον διαφορετική και κυριαρχείται από έντονη ανησυχία για τις επικείμενες εξελίξεις. Αυτό αντανακλάται στους ναύλους και στα ασφαλιστικά premiums, τα οποία αυξάνονται σταθερά τις τελευταίες εβδομάδες. «Ειδικά τα insurance premiums έχουν οκταπλασιασθεί και δεκαπλασιαστεί τις τελευταίες 8 εβδομάδες», τονίζει , ανώτερο διευθυντικό στέλεχος ναυτιλιακής δικηγορικής εταιρείας. «Η εκτίμησή μας είναι ότι το war risk cover θα συνεχίζει να αυξάνεται στις αμέσως επόμενες εβδομάδες», συμπληρώνει το ίδιο στέλεχος.
Με βάση τα παραπάνω, επισημαίνεται από σημαίνοντα ναυτιλιακά στελέχη σε Πειραιά και Λονδίνο η ανάγκη για κάποιου είδους ναυτικής προστασίας στα εμπορικά πλοία που διέρχονται από τα στενά του Ορμούζ. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του κ. Βασίλη Καρατζά των Karatzas Marine Advisors, όπως αυτές αναφέρονται σε δημοσίευμα των Financial Times, όπου κάνει λόγο για την ανάγκη δημιουργίας μιας διεθνούς ναυτικής task force η οποία θα εγγυάται την ασφαλή διέλευση των εμπορικών πλοίων όχι μόνο από τα στενά του Ορμούζ, αλλά και μέσω άλλων ναυτικών περασμάτων ανά την υφήλιο. Αυτή η άποψη βρίσκει σύμφωνους και πολλούς άλλους διεθνείς οργανισμούς και ναυτιλιακά επιμελητήρια, όπως το UK Chamber of Shipping και το Greek Shipping Cooperation Committee του Λονδίνου. Αξίζει να τονισθεί ότι κάθε ημέρα 60-70 ελληνικών και βρετανικών συμφερόντων πλοία διακινούν τις μεγαλύτερες ποσότητες αργού και προϊόντων στον Περσικό Κόλπο, ενώ από τα στενά του Ορμούζ διέρχεται καθημερινά το 1/3 της παγκόσμιας δια θαλάσσης μεταφερόμενης ποσότητας πετρελαίου.
Δυναμική αντίδραση ΗΠΑ κι Ευρώπης
Την ίδια ώρα που ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αρακτσί, δήλωνει από το Παρίσι ότι το Ιράν θα προφυλάξει το Στενό του Ορμούζ και δεν θα επιτρέψει καμία διατάραξη της ναυσιπλοΐας σε αυτό, οι ΗΠΑ προχωρούν άμεσα στη σύσταση μιας διεθνούς ναυτικής ομάδας κρούσης, υπό την ονομασία “Operation Sentinel”, που θα έχει ως αποστολή την επιτήρηση των διεθνών ναυτιλιακών οδών και την ενίσχυση της ασφάλειας για την παγκόσμιο ναυσιπλοΐα.
Την ίδια στιγμή, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Δανία υιοθετούν την πρόταση της Βρετανίας για τη συγκρότηση ευρωπαϊκής ναυτικής αποστολής που θα έχει ως στόχο να εγγυηθεί την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στο Στενό του Ορμούζ. Τη διοίκηση της αποστολής αυτής για την προστασία των ζωτικής σημασίας θαλάσσιων οδών στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να αναλάβουν από κοινού η Γαλλία και η Βρετανία. Επίσης, η Ισπανία, η Σουηδία, η Πολωνία και η Γερμανία εξέφρασαν ενδιαφέρον για το σχέδιο αυτό.
