Γράφει ο Φώτης Καρλής
Ο ρόλος της ακτοπλοίας σε μια πολυνησιακή χώρα, όπως η Ελλάδα, είναι αδιαμφισβήτητος και ζωτικός. Η ακτοπλοική δραστηριότητα, πέραν του ότι αποτέλεσε ιστορικά τη μήτρα από την οποία γεννήθηκε η σύγχρονη ναυτιλία των Ελλήνων, η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη του πλανήτη, δεν συμβάλει μόνο καθοριστικά στην ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών της χώρας, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και το μέσο εκείνο που διασφαλίζει την συνοχή του Ελλαδικού χώρου.
Αυτά τα στοιχεία την καθιστούν μοναδική, τόσο εντός της Ευρώπης, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένου πως καμιά άλλη χώρα του πλανήτη δεν έχει ανάγκη σε τόσο μεγάλο βαθμό ένα ευρύ δίκτυο θαλασσίων μεταφορών που πρέπει να συνδέει σταθερά ένα μεγάλο αριθμό νησιών με την ηπειρωτική χώρα.
Μόνο στην Ελλάδα εμφανίζεται τόσο έντονα και τόσο ισχυρά το φαινόμενο της νησιωτικότητας. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως από τα εκατοντάδες κατοικημένα νησιά της Ευρωπαικής Ένωσης, η συντριπτική πλειοψηφία, συναντάται στην Ελλάδα.
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές, ότι ειδικά στην Ελλάδα, η αναπτυξιακή προοπτική του νησιωτικού χώρου επηρεάζει άμεσα την γενικότερη αναπτυξιακή προοπτική της χώρας.
Αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξης ενός νησιού είναι και το δίκτυο μεταφορών που έχει αναπτυχθεί και συνδέει την περιοχή με την υπόλοιπη χώρα. Συνεπώς, ο ρόλος ενός επιβατηγού πλοίου και μιας ακτοπλοϊκής εταιρείας ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια μιας επιχείρησης, η οποία έχει ως κύριο σκοπό της μόνο το κέρδος μέσα από την πώληση των υπηρεσιών και των προϊόντων της.
Η σωστή σύνδεση κάποιου νησιού με τα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής χώρας ενισχύει σημαντικά την οικονομία, την τουριστική κίνηση και τους ρυθμούς ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας.
Γι’ αυτό το λόγο η Ελληνική Ακτοπλοΐα μπορούμε να πούμε ότι προσφέρει υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και παράγει κοινωνικό έργο χωρίς, όμως, να παραγνωρίζεται το γεγονός πως αποτελείται από εταιρίες ιδιωτικού ενδιαφέροντος που προσφέρουν δημόσιο αγαθό.
Επιπρόσθετα, αλλάζουν οι εποχές και πολλοί παράγοντες (π.χ. η τεχνολογία) εξελίσσονται, αυτό οδηγεί στη δημιουργία νέων αναγκών και απαιτήσεων με αποτέλεσμα να καθίσταται αναγκαία όσο ποτέ η βελτίωση των συνθηκών μεταφοράς.
Στην ελληνική ακτοπλοΐα παρατηρούμε ότι ισχύουν συνθήκες ολιγοπωλίου καθώς ένας μικρός αριθμός εταιρειών καλύπτει τις ανάγκες μετακίνησης μεταξύ των νησιών. Η κρίση των τελευταίων χρόνων, σε εθνικό επίπεδο, δε θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον κλάδο της Ακτοπλοΐας. Ο κλάδος πέρασε μια περίοδο βαθιάς ύφεσης καθώς τα χρέη των ακτοπλοϊκών εταιρειών έφτασαν μέχρι και το 1 δις. Ευρώ, ενώ ταυτόχρονα η ζήτηση ακτοπλοϊκών υπηρεσιών παρουσίασε πτώση.
Επίσης, η μεγάλη άνοδος των τιμών των καυσίμων και το υψηλό λειτουργικό κόστος των πλοίων, το «άνοιγμα» πολλών εταιρειών του κλάδου από την υπερμεγέθη επενδυτική δραστηριότητα της περασμένης δεκαετίας, η παράλληλη κρίση στο εγχώριο αλλά και διεθνές τραπεζικό σύστημα και η έντονη εμπλοκή των τραπεζών με τον κλάδο οδήγησε στην διαμόρφωση στρατηγικών συμμαχιών και συνεργασιών μεταξύ των ισχυρών του κλάδου.
Το 2015 το κλίμα φαίνεται πως αντιστρέφεται προς το καλύτερο, καθώς η δημιουργία συμμαχιών έδωσε τη δυνατότητα σε προβληματικές εταιρίες να επανασχεδιάσουν τα δρομολόγια τους και τα πλοία με την πλεονάζουσα προσφερόμενη χωρητικότητα είτε ναυλώθηκαν στο εξωτερικό, είτε πουλήθηκαν, ενισχύοντας τη ρευστότητα των εταιριών.
Επιπρόσθετα, οι εταιρείες προχώρησαν σε δανειακές αναδιαρθρώσεις, ενώ η μεγάλη πτώση των τιμών των καυσίμων, από τα τέλη του 2014, και ο νόμος 4150/2013 συγκράτησε σε χαμηλά επίπεδα το λειτουργικό κόστος των πλοίων. Τέλος, το μαζικό κύμα προσφύγων από τα Τουρκικά παράλια προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και από κει στα λιμάνια της ηπειρωτικής χώρας τόνωσε την ζήτηση και τα έσοδα των εταιρειών.
Οι παραπάνω παράγοντες έχουν ως αποτέλεσμα οι εισηγμένες εταιρείες του να εμφανίσουν κερδοφορία για το 2015, μετά από πολλά χρόνια.
Παρακολουθώντας τις επιχειρηματικές και επενδυτικές κινήσεις των εταιρειών θα δούμε ότι εν ονόματι του ανταγωνισμού που αναπτύσσεται μεταξύ τους διακρίνεται ποιοτική βελτίωση στον στόλο, στις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τον χρήστη –επιβάτη, μείωση του πλεύσιμου χρόνου μέσω της αύξησης της ταχύτητας των πλοίων αλλά και των πιο ευέλικτων δρομολογήσεων.
Συνήθως, ο ρυθμιστής του ανταγωνισμού και η εταιρία που μεταφέρει τους περισσότερους επιβάτες είναι αυτή που έχει δρομολογήσει πλοία νέας τεχνολογίας, μικρής ηλικίας και αναπτύσσουν ταχύτητα 23 κόμβων και άνω. Τα πλοία αυτά ουσιαστικά θέτουν τα κατώτερα επίπεδα υπηρεσιών και εξυπηρέτησης για όποια νέα εταιρία επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην γραμμή.
