Τον επαναπατρισμό κλεμμένων αρχαιοτήτων που έχουν εντοπιστεί σε συλλογές στην Αμερική επιδιώκει το υπουργείο Πολιτισμού και για τον λόγο αυτό έγινε η χθεσινή συνάντηση της υπουργού κ. Λίνας Μενδώνη με τον βοηθό εισαγγελέα, επικεφαλής της υπηρεσίας για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων, κ. Matthew Bogdanos,
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού εξέθεσε στον βοηθό εισαγγελέα την πορεία της νομικής διεκδίκησης της κυριότητας του χάλκινου ειδωλίου αλόγου του 8ου αι. π.Χ.. το οποίο έχει εξαχθεί παράνομα από την Ελλάδα.
Πρόκειται για χάλκινο ειδώλιο ίππου το οποίο επρόκειτο να δημοπρατηθεί από τον οίκο Sotheby’s στη Νέα Υόρκη στις 14 Μαΐου 2018, μαζί με άλλα αντικείμενα από τη συλλογή Barnet, με εκτιμώμενη τιμή εκκίνησης μεταξύ $150.000 έως $250.000.
Το μνημείο δημοπρατήθηκε για πρώτη φορά από τον οίκο Münzen und Medaillen AG στη Βασιλεία της Ελβετίας, στις 6 Μαΐου 1967. Ο Βρετανός αρχαιοπώλης Robin Symes το απέκτησε πιθανότατα στην δημοπρασία. Ο Howard και η Saretta Barnet αγόρασαν από τον Robin Symes το αντικείμενο στις 16 Νοεμβρίου 1973 και το κατείχαν έως τον θάνατό τους.
Το Υπουργείο Πολιτισμού είχε ζητήσει, στις 4 Μαΐου 2018, από την Interpol να διερευνήσει το σύνολο των παραστατικών απόκτησης του ειδωλίου, με έμφαση στα παραστατικά που αφορούν στην πρώτη του δημοπράτηση, το 1967. Ωστόσο, η έρευνα απέβη άκαρπη λόγω της παρέλευσης μισού αιώνα από τη δημοπρασία και της καταστροφής των παραστατικών του ελβετικού οίκου. Το ΥΠΠΟΑ διεκδίκησε την επιστροφή του από τους σημερινούς κατόχους του, τους κληρονόμους του ζεύγους Howard και Saretta Barnet, αλλά και από τον οίκο Sotheby’s, που επρόκειτο να το δημοπρατήσει.
Οι κληρονόμοι του ζεύγους Barnet και ο οίκος Sotheby’s υπέβαλαν αγωγή κατά του ελληνικού δημοσίου, με την οποία ζητούσαν από το δικαστήριο, αφενός να αναγνωρίσει την οικογένεια Barnet ως ιδιοκτήτη του ειδωλίου και αφετέρου να επιτρέψει στους Sotheby’s να προχωρήσουν στην εκποίηση του ειδωλίου για λογαριασμό της οικογένειας Barnet.
Το ΥΠΠΟΑ απέστειλε επίσημη επιστολή στον οίκο ζητώντας την απόσυρση του χάλκινου αγαλματιδίου από τη δημοπρασία. Ο οίκος Sotheby’s την παραμονή της δημοπρασίας απέσυρε το χάλκινο ειδώλιο, γιατί η επέμβαση της Ελλάδας, όπως ανέφερε σε επιστολή του προς το Υπουργείο Πολιτισμού, προκάλεσε ένα «σύννεφο αμφισβήτησης» και επηρέασε την εμπορική του αξία.
Η απόφαση που εκδόθηκε από το Περιφερειακό δικαστήριο της Νότιας Περιφέρειας της Νέας Υόρκης, 21 Ιουνίου 2019, απέρριψε το αίτημα της ελληνικής πλευράς λόγω αναρμοδιότητας των αμερικανικών δικαστηρίων να εκδικάσουν υπόθεση που άπτεται σε θέμα κυριότητας του ελληνικού δημοσίου.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, προσέλαβε πληρεξούσιο δικηγόρο, προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντα του ελληνικού δημοσίου στην εκδίκαση της υπόθεσης στηριζόμενο στις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου, σύμφωνα με τις οποίες τα αρχαία κινητά μνημεία ανήκουν στην αποκλειστική κυριότητα και νομή του ελληνικού δημοσίου.
Η κ. Λίνα Μενδώνη είπε στον βοηθό εισαγγελέα ότι η αγωγή εναντίον της Ελλάδας είναι πρωτοφανής. Είναι η πρώτη φορά που κινείται διαδικασία κατά κυβέρνησης, καθώς συνήθως οι χώρες είναι εκείνες που απευθύνονται στα δικαστήρια για να διεκδικήσουν αρχαία αντικείμενα από οίκους δημοπρασιών, από ιδιώτες συλλέκτες, αλλά και από μουσεία και όχι οι κάτοχοι των κλοπιμαίων και οι οίκοι δημοπρασιών κατά των κρατών.
