Καταπέλτης για την φοροδιαφυγή στην Ελλάδα ήταν η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ, η οποία περιελάμβανε στοιχεία που προδίδουν την διακίνηση του “μαύρου χρήματος” στην χώρα μας.
Έρευνα του 2018 τοποθετεί την μαύρη οικονομία το 2017 μεταξύ 14-21,5% του ΑΕΠ με βάση επιμέρους μεθοδολογίες, πολύ πάνω από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Μάλιστα, όπως επισημαίνεται, η «μαύρη οικονομία» στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες και επικαλείται μελέτη του 2011 η οποία την τοποθετεί στο 30% του ΑΕΠ. Άλλη έρευνα, του 2013, αποφαίνεται ότι κατά μέσο όρο το 27,5% του ΑΕΠ ήταν αφορολόγητο μεταξύ 1999 – 2007.
Η μαύρη οικονομία διευκολύνεται από την χρήση μετρητών. Η Ελλάδα παραμένει έβδομη από το τέλος σε ηλεκτρονικές συναλλαγές ως ποσοστό της κατανάλωσης του ιδιωτικού τομέα (18% το 2017 έναντι μέσου όρου 36% στην ΕΕ), παρά τα μέτρα που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη αν η χώρα έφτανε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο πλαστικό χρήμα θα μπορούσε να αυξήσει τη συμμόρφωση του ΦΠΑ κατά 3,3 δισ. ευρώ το χρόνο!
Εμπειρικά στοιχεία δείχνουν ότι προ κρίσης σχεδόν, το μισό από το εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών δεν καταγράφονταν, με τα επαγγέλματα «πρωταθλητές» να περιλαμβάνουν γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς κ.ά.
Από τις δηλώσεις φορολογίας φαίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία όσων δεν είναι μισθωτοί δηλώνουν ποσά πολύ χαμηλότερα από το μέσο όρο του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Το 2017 περίπου το 85% των φορολογουμένων μην μισθωτών ήταν κάτω από το μέσο όρο των 16.736 ευρώ.
Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι από το 2001 και μετά υπήρξαν πάνω από 50 ρυθμίσεις χρεών προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία. Καθώς όμως δεν ελήφθησαν παράλληλα μέτρα, το ποσοστό εγκατάλειψης αυτών των ρυθμίσεων κινείται μεταξύ 50-80% ήδη από τον πρώτο χρόνο!
Όπως εξηγεί βασική αιτία πίσω από αυτή την εικόνα ήταν η προσδοκία μιας νέας ρύθμισης ακόμα πιο φιλόδοξης.
Το Ταμείο σημειώνει ότι από τα μέσα του 2015 έως το 2018 δεν υπήρξαν νέες ρυθμίσεις χρεών, αλλά παρά τις προσπάθειες που έγιναν πέρυσι σχεδόν τα 2/3 των φορολογουμένων έχει χρέη στην Εφορία και 1,4 εκατομμύρια χρωστούν στα ασφαλιστικά ταμεία. Παράλληλα για περίπου 45% του πληθυσμού υπάρχουν και άλλα χρέη (π.χ.ΔΕΗ -1,38%).
Σύμφωνα με το Ταμείο η ρυθμίσεις που εφάρμοσε φέτος η προηγούμενη κυβέρνηση (120 δόσεις σε ταμεία-εφορία) είχαν «φτωχή» στόχευση και ήταν περισσότερο γενναιόδωρες. Σημειώνει δε, ότι η σημερινή κυβέρνηση, τις έκανε ακόμα πιο γενναιόδωρες. Παράλληλα, τρέχουν προγράμματα και για άλλα χρέη (ηλεκτρισμό, οφειλές σε δήμους, τραπεζικές οφειλές).
Υπό το πρίσμα των παραπάνω το ΔΝΤ πιστεύει ότι αυτές οι έκτακτες ρυθμίσεις πρέπει να σταματήσουν καθώς μπορεί να είχαν ένα ρόλο την περίοδο της κρίσης, τώρα όμως, διαιωνίζουν την αδύναμη κουλτούρα πληρωμών.
