Του Νίκου Παγώνη
Φώτα, στολίδια, μουσική, διαφημίσεις, παραφορτωμένα με κεντίδια χριστουγεννιάτικα δένδρα, φανταχτερές βιτρίνες, κόσμος με πακέτα βουνό, βιαστικός και φουριόζος. Στριμωξίδι, εκνευρισμός, πόδια πρησμένα από τον ποδαρόδρομο πάνω κάτω στα μαγαζιά και έξοδα, πολλά έξοδα.
Τόσα πολλά, που οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πολλά νοικοκυριά θα βυθιστούν στο χρέος για να ανταπεξέλθουν στην πληθώρα των δώρων που θα προσφέρουν στους συγγενείς και φίλους.
Αυτές οι εικόνες, ξετυλίγονται μπρος στα μάτια μας για πάνω από ένα μήνα πριν την εορτή των Χριστουγέννων και, φυσικά, είναι κάτι που όλοι αναμένομε και καρτερούμε με χαρά.
Η μεγάλη αυτή μέρα της χριστιανοσύνης έχει αποτελέσει εδώ και χρόνια την πλέον κερδοφόρα περίοδο της εμπορικής δραστηριότητας. Τα Χριστούγεννα περιμένουν οι περισσότεροι έμποροι να καθορίσουν την επιτυχία ή μη ολόκληρης της χρονιάς και τα Χριστούγεννα είναι εκείνα που θα ανυψώσουν ή θα καταποντίσουν το λιανεμπόριο.
Βλέπετε, η μεγάλη αυτή εορτή είναι, κατά κάποιον περίεργο τρόπο, συνυφασμένη με οτιδήποτε άλλο εκτός από εκείνο που πραγματικά σημαίνει ή που θα έπρεπε να σημαίνει.
Η αλήθεια είναι ότι τα Χριστούγεννα είναι μια χαρούμενη εορτή και η χαρά οι άνθρωποι αποφάσισαν ότι πρέπει να εκδηλώνεται ή να μοιράζεται με την προσφορά δώρων. Και τούτο, γιατί πράγματι ένα δώρο χαρίζει χαρά. Αλλά, ποιο δώρο;
Ή ακόμα καλύτερα, τι είναι δώρο;
Σε γενικές γραμμές δώρο είναι εκείνο το αντικείμενο που προσφέρεται χωρίς απαίτηση και είναι, ανάλογα με τις περιστάσεις, ικανό να χαρίσει, ανεξάρτητα αξίας, ένα χαμόγελο στα χείλη. Είναι δηλαδή μια χειρονομία που δηλώνει ενδιαφέρον για τον αποδέκτη του δώρου και προσφέρεται συμβολικά και με αγάπη από τον δωρητή.
Ή έτσι εγώ τουλάχιστον νομίζω. Και το λέω αυτό, γιατί το δώρο έχει προ πολλού ξεφύγει από αυτήν την αποστειρωμένη περιγραφή και έχει καταλήξει να συναγωνίζεται σε αξία, σημασία, κοινωνική τάξη, αυτοπροβολή, κομπασμό και όλα τα συναφή που έχουν σχέση με το πόσο θα εντυπωσιάσει το δώρο και πόσο θα ενισχυθεί η κοινωνική θέση του δωρητή.
Με άλλα λόγια, το δώρο χρησιμοποιείται ως μέσο επίτευξης διαφόρων σκοπών, ικανοποίηση εγωκεντρικών τάσεων, προώθηση ιδιοτελών σκοπών, εξαγορά διαθέσεων, ακόμα και εξασφάλιση αγάπης από εκείνον στον οποίον προσφέρεται. Πώς, λοιπόν, να μην ξεχυνόμαστε στα μαγαζιά με μανία, όταν συντρέχουν όλοι αυτοί οι λόγοι;
Βεβαίως, τόσο οι βοσκοί όσο και οι μάγοι δώρα πρόσφεραν στον νεογέννητο Ιησού με πολύ αγάπη και σεβασμό, αλλά χωρίς ιδιοτέλεια και υστεροβουλία. Και αυτό είναι κάτι που έχει χαθεί στη σημερινή εποχή.
Πάντως, τα Χριστούγεννα οπωσδήποτε είναι κάτι πολύ πιο μεγάλο από την προσφορά δώρων, με ιδιοτέλεια ή όχι. Δεν μπορεί να είναι απλά μια ευκαιρία για ανταλλαγή δώρων, ούτε μόνο δυνατότητα για γλέντια και ξεφάντωμα.
Ο Ιησούς επέλεξε να γεννηθεί ταπεινά σε μια φάτνη των αλόγων. Θα μπορούσε να είχε επιλέξει πλούσια παλάτια, με όλες τις ανέσεις και πολυτέλεια. Προτίμησε όμως κάτι το διαφορετικό και αυτό είναι το μεγάλο μήνυμα. Η Γέννηση του Θεανθρώπου και το χαρμόσυνο μήνυμα της ανανέωσης, της ελπίδας και της αλλαγής πορείας χωρίς στολίδια περιττά, επιτηδεύσεις, φανταχτερά αντικείμενα, εγωισμό και αλαζονεία.
Εμπρός μας εμφανίζεται το υπαρξιακό μας ερώτημα, το ποιοι είμαστε, από πού ήλθαμε, πού πάμε; Ο ρόλος που ο καθένας μας καλείται να διαδραματίσει επάνω στη γη. Το ταξίδι, μακρύ ή βραχύ, ο δρόμος που θα διασχίσουμε, τα αχνάρια που αφήνουμε πίσω μας, η θέση μας εντός της κοινωνίας, το λιθαράκι που ο καθένας αποθέτει στο μεγάλο οικοδόμημα της ζωής.
Ενώπιον όλων αυτών, ο άνθρωπος εμφανίζεται γυμνός, τρομαγμένος, ανήμπορος, έρμαιο των παθών και των ελαττωμάτων του. Φοβισμένος αντικρίζει τον κόσμο γύρω του και συχνά αντιδρά άτσαλα. Γιγαντώνεται, ή έτσι πιστεύει, με το να είναι άκαμπτος, κακός, υστερόβουλος, συμφεροντολόγος.
Νομίζει ότι αποκτά δύναμη με το να φέρεται εγωιστικά, ετσιθελικά με ιδιοτέλεια και φιλοτομαρισμό. Σφετερίζεται, αδικεί, καταπιέζει, εξαπατά και νιώθει ότι τοιουτοτρόπως συγκεντρώνει υπεροχή, ισχύ, πλούτη και δόξα. Χάνει τον προσανατολισμό του, ξεφεύγει από τον δρόμο της ανθρωπιάς, της καλοσύνης, της πραότητας και συχνά περιδιαβαίνει στα σκοτεινά σοκάκια του μίσους και της κακίας.
Δεν παύει, όμως να γιορτάζει τα Χριστούγεννα. Να γιορτάζει… τι άραγε, όμως; Τα δώρα, τα γλέντια, τους χορούς και τα ξεφαντώματα; Συχνά μεθά όχι μόνο με οινόπνευμα, αλλά και με τη γεύση της μικρής ή μεγάλης του επιτυχίας. Νιώθει πως έχει ανέλθει στο μεγαλύτερο σκαλί, σε μια σκάλα, όμως, που συνήθως αιωρείται στο κενό.
Γιατί στο κενό βρίσκονται όλα, όταν δεν ακουμπούν στα σταθερά θεμέλια όλων εκείνων που η έλευση του Χριστού υποτίθεται ότι φέρνει μπροστά μας και που συχνότατα χάνονται μέσα στο θόρυβο του εμπορικού κέντρου και των αυτοκινήτων που τρέχουν να προλάβουν το τελευταίο μαγαζί ανοικτό.
Με κίνδυνο να χαρακτηριστώ ουτοπιστής και αφελής, θα το ξαναπώ: Αυτά δεν είναι τα αληθινά Χριστούγεννα. Δεν γεννήθηκε ο Χριστός για όλα αυτά. Ούτε έχει την παραμικρή σχέση με έναν κόσμο, τον κόσμο μας, που επενδύει στη δυστυχία, την κακομοιριά, την ανέχεια, την εκμετάλλευση, τη φτώχεια και την απονιά.
Τα δικά Του Χριστούγεννα, θέλουν να τα σβήσουν όλα αυτά. Τα δικά μου Χριστούγεννα θέλουν να δουν τους ανθρώπους να επενδύουν στην αγάπη, τη φιλία, τη συμπόνια, την αλληλεγγύη, τη φροντίδα για τον άνθρωπο, την εξάλειψη της αδικίας, το χαμόγελο του παιδιού, τη χαρά και την ευτυχία που φέρνει η ανθρωπιά και η κοινωνική συνοχή.
Υπάρχει άραγε ελπίδα να βιώσουμε αυτού του είδους τα Χριστούγεννα; Ίσως, αν τα ψώνια και τα γλέντια μας αφήσουν λίγο χρόνο να συλλογισθούμε. Γιατί αν πραγματικά μπορέσουμε να σκεφτούμε με προσήλωση και αυτοσυγκέντρωση, ίσως τότε να δούμε τον Ιησού ν’ απλώνει από τη φάτνη τα χεράκια του και να μας αγκαλιάζει.
Πόσο έτοιμοι είμαστε όμως εμείς να τον αγκαλιάσουμε;
