Του Νίκου Τ. Παγώνη
Η αλήθεια είναι ότι ο κατ’ οίκον περιορισμός δύσκολα βιώνεται. Επιστρέφοντας από ταξίδι στο εξωτερικό η εντολή ήταν ξεκάθαρη, δύο βδομάδες απομόνωση. Απομόνωση χωρίς επιτήρηση, αστυνομικό έλεγχο ή οποιαδήποτε άλλη μορφή εξαναγκασμού. Απλά, υποταγή σε μια οδηγία ευθύνης και κοινωνικής υποχρέωσης. Προς καταπολέμηση εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού.
Σπάνια, εγώ τουλάχιστον ποτέ, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιας έκτασης πανδημία, με χιλιάδες άτομα παγκοσμίως να νοσούν και πολλοί να αποβιώνουν, χωρίς οι γιατροί να μπορούν να τους σώσουν.
Δοκιμάζεται το σύστημα υγείας, η οικονομία, η επιχειρηματική δραστηριότητα, το εκπαιδευτικό σύστημα και γενικά η οργανωμένη κοινωνία. Δοκιμάζεται συνεχώς χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη πότε αυτό το κακό θα περάσει.
Οι ιστορίες συνομωσιολογίας φυτρώνουν συνεχώς, τα ανεξήγητα παραμένουν ανεξήγητα και οι κυβερνήσεις, παγκοσμίως, τρέχουν δεξιά κι αριστερά εξαγγέλλοντας μέτρα προς περιορισμό της εξάπλωσης του λοιμού και αντιμετώπισης της κρίσης .
Και στο κέντρο όλων αυτών ο άνθρωπος. Η μονάδα εκείνη του συνόλου που απειλείται και κινδυνεύει από έναν άγνωστο ιό που οι επιστήμονες απεγνωσμένα προσπαθούν να τον απομονώσουν, να τον αναλύσουν και τελικά να τον νικήσουν.
Και ενόσω ο άνθρωπος κινδυνεύει και όλα τα μέτρα που εξαγγέλλονται είναι προς προστασία του, εκείνος, πολλές φορές, σφυρίζει ανέμελα, παραβιάζει τις οδηγίες, συμπεριφέρεται σαν μην τρέχει τίποτα ή επιδεικνύει τρόπους αντικοινωνικής συμπεριφοράς και ανεύθυνη τακτική.
Επιβεβαιώνοντας, έτσι, περίτρανα ξανά την αντίληψη περί της μοναδικότητας της ύπαρξής του, την υποχρέωση του σύμπαντος να περιστρέφεται γύρω του. Ο ομφαλός της γης.
Προφανώς, τέτοια δοκιμασία δεν είναι συνηθισμένη. Ξεπερνά κάθε γνωστό όριο. Τα ερεθίσματα πολλαπλά και έντονα. Το άγνωστο φαντάζει απροσπέλαστο και ο φόβος μαζί με τον πανικό κυριαρχεί και εξουσιάζει. Η αυτοσυντήρηση ενεργοποιείται και τα κοινωνικά αντανακλαστικά εξουδετερώνονται. Ο τρόμος κυριαρχεί και οι αποφάσεις παίρνονται με κυρίαρχες τις πρωτόγονες αισθήσεις και τη ζωώδη ανάγκη επιβίωσης.
Ένα καμίνι υψηλής θερμοκρασίας που ρευστοποιεί την κάθε ανθρώπινη αξία. Τα ράφια αδειάζουν από χαρτί τουαλέτας, αντισηπτικά, μάσκες, ξερά τροφή και ότι άλλο η απληστία και ο φόβος υπαγορεύει.
Ο άλλος, ο διπλανός, εξαϋλώνεται, εξαφανίζεται. Οι ανάγκες του δεν μετράνε, δεν υπάρχουν. Εγώ να έχω πενήντα αντισηπτικά κι άλλος κανένα. Τι με νοιάζει;
Όταν, όμως, όλοι οι άλλοι γύρω μας νοσούν, όλα τα αντισηπτικά του κόσμου δε θα μας σώσουν.
Σε περιόδους πανικού, που μια ανεξέλεγκτη απειλή προκαλεί, ο ορθολογισμός και οι ανθρώπινες αξίες τίθενται υπό δοκιμασία. Εκτός κι αν συνειδητοποιήσουμε τη ματαιότητα των πράξεων που καθορίζονται από την απεριόριστη εγωκεντρική ανάγκη συγκέντρωσης όλων εκείνων που νομίζουμε ότι θα εγγυηθούν την επιβίωσή μας. Όταν, όμως, όλοι οι άλλοι γύρω μας νοσούν, όλα τα αντισηπτικά του κόσμου δε θα μας σώσουν.
Όταν ο λοιμός κάνει θραύση και τα κρούσματα συνεχώς αυξάνονται και το υγειονομικό σύστημα αδυνατεί, ακόμα, να θέση υπό έλεγχο την κατάσταση. Όταν όλα τα πλούτη του κόσμου δεν σου εξασφαλίζουν αποθεραπεία και όταν όλη η δύναμη του σύμπαντος δε σε κρατά υγιή, τότε μόνο νιώθεις πόσο μικρός είσαι.
Πόσο αδύναμος και απροστάτευτος μπροστά σ’ ένα κίνδυνο που καμιά δύναμη στον κόσμο δεν μπορεί, ακόμα, να εξαλείψει.
Κλεισμένος σ’ ένα σπίτι, με τον κόσμο σχετικά ακινητοποιημένο γύρω σου, με τα νέα να συνεχίζουν να είναι αποκαρδιωτικά και με την αγωνία για το αύριο συνεχώς να κλιμακώνεται, μια διαδρομή και σχέση με τον εαυτόν μας είναι ό,τι το καλύτερο.
Η ευκαιρία, με ηρεμία να κάνουμε εκείνη την κουβεντούλα που η καθημερινή τρεχάλα δεν μας επέτρεψε. Η αναθεώρηση του σκοπού, της ανάγκης, της αξίας, της εμπειρίας, των προσδοκιών, της χρείας της ζωής μας.
Το χρέος προς την κοινωνία
Τη διαπίστωση της αδυναμίας από μόνοι μας να ορίσουμε και να καθορίσουμε τον κόσμο γύρω μας. Τη θέση μας εντός του κοινωνικού συνόλου. Την ανάγκη του άλλου, του διπλανού, του γείτονα. Το χρέος προς την κοινωνία. Την υπακοή στους νόμους και την προσήλωση στους κανόνες. Την ανιδιοτέλεια και την προστασία του περιβάλλοντος.
Τη ματαιότητα του εγωκεντρισμού και τους κινδύνους του ετσιθελισμού. Το πόσο εξαρτώμενοι είμαστε ο ένας απ’ τον άλλο. Όλους εκείνους που λοιδορούμε και απαξιώνομαι. Όλους εκείνους που σήμερα έχουμε ανάγκη για προστασία, περίθαλψη, φροντίδα, και που όλα τα λεφτά του κόσμου να έχουμε, δεν μπορούμε ν’ αποκτήσουμε εάν οι άλλοι δεν είναι αφοσιωμένοι, υπεύθυνοι και ταγμένοι να μας υπηρετούν.
Κι όταν τελειώσουμε αυτή την κουβεντούλα με τον εαυτόν μας, τότε, ίσως, από το καμίνι της δοκιμασίας να βγούμε ανανεωμένοι και σωστοί. Με αρχές και αξίες. Και με τη θύμηση του κορωνοϊού, (γιατί θύμηση θα γίνει), ως αφορμή ανακάλυψης ότι ο ομφαλός της γης δεν είμαστε εμείς.
