Κείμενο -φωτογραφία Αντώνης Λαζαρής
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 το Καστελόριζο απελευθερώνεται από του Εγγλέζους. Το ακριτικό νησί γίνεται μία από τις πρώτες περιοχές της Ελλάδας που απελευθερώνονται από την τριπλή ιταλο-γερμανική-βουλγαρική Κατοχή.
Υπάρχουν, βέβαια, και οι περιοχές που ποτέ δεν έπεσαν στα χέρια των κατακτητών, οι ελεύθερες περιοχές των βουνών. Η ημερομηνία αυτή παραμένει ορόσημο για την νεότερη ελληνική ιστορία.
Το Καστελόριζο απελευθερώνεται στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 και το πολεμικό πλοίο «Παύλος Κουντουριώτης» φθάνει στο νησί. Συμβολικά το ελληνικό πλοίο φέρει το όνομα του Έλληνα Ναυάρχου που υπό την αρχηγία του απελευθερώθηκαν τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου στην ελληνική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων.
Εκείνες τις ημέρες του Σεπτέμβρη του ’43 η Δέσποινα Αχλαδιώτου, η περίφημη κυρά της Ρω, υψώνει για πρώτη φορά την ελληνική σημαία στη Ρω. Οι άνδρες του «Παύλος Κουντουριώτης» θα τη βοηθήσουν να στήσει τον ιστό που θα κυματίζει η ελληνική σημαία με τον σταυρό. Τα επόμενα δύο χρόνια θα είναι πολύ σκληρά για το Καστελόριζο.
Κατά καιρούς σημειώνονται απίστευτης έκτασης βομβαρδισμοί τόσο από τους Γερμανούς όσο και από τους Εγγλέζους. Τα σπίτια ισοπεδώνονται. Το νησί μετατρέπεται σε έναν σωρό από ερείπια. Στις αρχές του 20ου αιώνα στο νησί κατοικούσαν 14.000 ψυχές. Οι Εγγλέζοι επιτάσσουν εκπατρισμό των κατοίκων.
Στο νησί απομένουν ελάχιστοι κάτοικοι. Μαζί με την Κυρά της Ρω και τη μητέρα της θα περάσουν δύο πολύ σκληρά χρόνια. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1945 οι Καστελοριζιοί επιστρέφουν από την εξορία στις Ακυβέρνητες Πολιτείες της Μέσης Ανατολής. Στις 7 Μαρτίου 1948 το σύμπλεγμα του Καστελόριζου ενσωματώνεται στο ελληνικό Κράτος.
Μία απίστευτη ιστορία ποτισμένη με πολύ αίμα, δάκρυα και πόνο.
Το καλοκαίρι του 2020
Το καλοκαίρι του 2020 το Καστελόριζο βρέθηκε για μία ακόμα φορά στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος. Οι τουρκικές προκλήσεις ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Οι γείτονές μας έφτασαν να αμφισβητούν ακόμα και την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στο σύγχρονο ελληνικό κράτος, παρόλο που η Ελλάδα πήρε τα νησιά αυτά από τους Ιταλούς και όχι από τους Τούρκους.
Η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, η ύπαρξη γκρίζων ζωνών, και η αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας περιλαμβάνονται στην ατζέντα των εξ ανατολάς γειτόνων μας. Το “ORUC REIS” και οι έρευνες τους έφεραν πολλές φορές τα πράγματα στα άκρα. Οι Τούρκοι δεν σταμάτησαν εδώ και δύο μήνες να προκαλούν και να επιδιώκουν το θερμό επεισόδιο. Ένα σενάριο περιλάμβανε/περιλαμβάνει την προκλητική παρουσία του “ORUC REIS” πλησίον του Καστελόριζου στις 13 Σεπτεμβρίου 2020 σε μια-δυο μέρες από σήμερα.
Την ημέρα αυτή αναμένεται να βρεθεί στο νησί η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας για να τιμήσει την ημέρα της απελευθέρωσης του νησιού.
Το φετινό καλοκαίρι σκεφτήκαμε να φτάσουμε μέχρι το Καστελόριζο με το πλοίο της SAOS FERRIES, το «Σταυρός», πρώην «ΣΑΟΣ ΙΙ».
Το πλοίο της SAOS FERRIES συνδέει τα νότια νησιά των Δωδεκανήσων μεταξύ τους και με τη Ρόδο. Το πλοίο πραγματοποιεί δύο δρομολόγια στη γραμμή από Κω για Νίσυρο-Τήλο-Σύμη-Ρόδο και τρία δρομολόγια στη γραμμή από Ρόδο για Καστελόριζο. Η εταιρεία, μάλιστα, προσφέρει μηδενικά εισιτήρια για επιβάτες και οχήματα που ταξιδεύουν στο Καστελόριζο. Η επιδότηση που παίρνει το πλοίο είναι αρκετά καλή, οπότε και η εταιρεία κάνει αυτήν την προσφορά. Η δρομολόγηση του πλοίου αποδείχθηκε πραγματική ιδιαίτερα πετυχημένη.
Σε ένα καλοκαίρι που η Ανατολική Μεσόγειος βράζει η δρομολόγηση ενός επιβατηγού/οχηματαγωγού αποδείχθηκε χρήσιμη. Επιπλέον, είναι σημαντικό για τους κατοίκους του ακριτικού νησιού να βλέπουν ένα πλοίο να διανυκτερεύει δύο φορές στο λιμάνι του νησιού.
Η SAOS FERRIES έχασε τη γραμμή της Σαμοθράκης έπειτα από όσα συνέβησαν το καλοκαίρι του 2019, αλλά κέρδισε τα Δωδεκάνησα. Το πλοίο ανταποκρίνεται εξαιρετικά στο νέο του ρόλο. Μεταφέρει επιβάτες, οχήματα και εμπορεύματα μεταξύ των νησιών. Για τους κατοίκους είναι ένα πολύ καλό στήριγμα. Οι τουρίστες το προτιμούν καθώς τα εισιτήρια είναι πολύ φθηνά.
Το Καστελόριζο συνδέεται δύο φορές την εβδομάδα απευθείας με τον Πειραιά, μέσω Ρόδου και νησιών Δωδεκανήσου, με το “Blue Star Chios” / ”Blue Star Patmos”.
Το νησί συνδέεται τρεις φορές την εβδομάδα με τη Ρόδο με τα ταχύπλοα της DODEKANISOS SEAWAYS της οικογένειας Σπανού και τρεις φορές την εβδομάδα (Τρίτη, Τετάρτη και Κυριακή) με το «Σταυρός».
Σύμη – Χάλκη
Φθάσαμε στη Σύμη με το “Blue Star I”. Περιμέναμε δύο ώρες στο πανέμορφο λιμάνι μέχρι να έρθει το «Σταυρός» για να πάμε στη Χάλκη. Μεταξύ Σύμης-Ρόδου και Ρόδου-Σύμης η κίνηση είναι μεγάλη για το πλοίο. Το «Σταυρός» δένει στο παλιό λιμάνι της Σύμης, στο φημισμένο ρολόι. Η Χάλκη είναι ένα πραγματικά ένα στολίδι. Πανέμορφη αρχιτεκτονική, ένας μοναδικός εγκαταλελειμμένος οικισμός, ένα μεγάλο Κάστρο των Ιωαννιτών. Δύσκολο να την περιγράψεις. Ένα νησί που μοιάζει ο χρόνος να έχει σταματήσει.
Χάλκη – Καστελόριζο
Την επόμενη μέρα πήραμε το «Σταυρός» για να πάμε στο Καστελόριζο. Ενδιάμεσος σταθμός η Ρόδος. Στο παλιό επιβατηγό λιμάνι της Ρόδου τα πολεμικά δίνουν τον τόνο της εποχής. Το φετινό καλοκαίρι η πρωτοκαθεδρία ανήκει στα πολεμικά πλοία. Τα κρουαζιερόπλοια δεν έδεσαν φέτος στο νησί λόγω COVID-19.
Την ώρα του λυκόφωτος φτάσαμε στη Ρω. Το πλοίο τιμητικά άρχισε να σφυρίζει. 
Συγκίνηση και χαρά. Η Κυρά της Ρω, η ελληνική σημαία, η ιστορία που παραμένει ολοζώντανη.
Η άφιξη στο Καστελόριζο ήταν πραγματικά κινηματογραφική. Το λιμάνι του νησιού ξεπερνά σε ομορφιά όλα τα μέρη που έχουμε γνωρίσει. Ένα μοναδικό σκηνικό, μια ατμόσφαιρα μυστηριακή, άνθρωποι περήφανοι. Μας ρωτούν αν φοβόμαστε. Τους απαντούμε πως όχι. Μας λένε πως και οι ίδιοι ποτέ δεν φοβούνται. Έχουν μάθει να ζουν σε αυτές τις συνθήκες. Είναι τόσο κοντά το Κας και η Αντίφελλος που νομίζεις ότι θα τα αγγίξεις. Οι σχέσεις των κατοίκων με τους απέναντι είναι γενικά πολύ καλές.
Τα παιχνίδια της μικροπολιτικής του επίσημου τουρκικού κράτους δεν μπορούν να χαλάσουν σχέσεις φιλίας που έχουν σφυρηλατηθεί τόσα και τόσα χρόνια.
Καστελόριζο – Νίσυρος
Το βράδυ παρακολουθήσαμε ταινίες του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ “Beyond the borders”. Τόσο ταιριαστός ο τίτλος, τόσο όμορφες οι ταινίες, τόσο υπέροχο το σκηνικό ολόγυρά μας. Την Πέμπτη το πρωί πήραμε ξανά το «Σταυρός» για να πάμε στη Νίσυρο. Ένα υπέροχο ταξίδι που κράτησε δεκατρείς ώρες, μέσω Ρόδου-Χάλκης-Σύμης-Τήλου.
Μια πραγματική ψυχοθεραπεία στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος.
