Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε στις 10 Οκτωβρίου 2023 να μην επεκτείνει τον κανονισμό εξαίρεσης κατά κατηγορίες των κοινοπραξιών (CBER), ο οποίος εξαιρεί τις κοινοπραξίες ναυτιλιακών τακτικών γραμμών από τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ υπό τον όρο ότι πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτή η απόφαση βασίστηκε εν μέρει σε μια ανεξάρτητη διερευνητική μελέτη της MDS Transmodal.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το CBER δεν είναι πλέον κατάλληλο για τον σκοπό του και, ως εκ τούτου, θα το αφήσει να λήξει στις 25 Απριλίου 2024, σε μια κίνηση που θα έχει δραματικό αντίκτυπο στο εάν και πώς οι ναυτιλιακές εταιρείες μπορούν να συνεργαστούν για να μοιραστούν τη χωρητικότητα στο μέλλον.
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ακολουθεί μια διαδικασία επανεξέτασης που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2022, με στόχο τη συγκέντρωση στοιχείων σχετικά με τη λειτουργία του CBER από το 2020, εν όψει της λήξης του στις 25 Απριλίου 2024. Ο CBER επιτρέπει στις ναυτιλιακές εταιρείες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να συνάψουν συνεργασία συμφωνίες για την παροχή κοινών υπηρεσιών μεταφοράς φορτίου, γνωστές και ως «κοινοπραξίες».
Τον Αύγουστο του 2022, η Επιτροπή δρομολόγησε μια πρόσκληση για αποδεικτικά στοιχεία που καλεί τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με την απόδοση του CBER. Πριν από την αξιολόγησή της, στο πλαίσιο των τομεακών δραστηριοτήτων παρακολούθησης της, η Επιτροπή είχε τακτικές ανταλλαγές με συμμετέχοντες στην αγορά, καθώς και με αρχές ανταγωνισμού και ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και άλλες δικαιοδοσίες, σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ναυτιλιακός τομέας. Έστειλε επίσης ερωτηματολόγια σε ναυτιλιακές εταιρείες σχετικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού στις δραστηριότητές τους και στη θαλάσσια αλυσίδα εφοδιασμού και ανέθεσε μια ανεξάρτητη διερευνητική μελέτη από την MDS Transmodal σχετικά με την προσφορά και τη ζήτηση κατά την πανδημία Covid-19 το 2020-21.
Η μελέτη χρηματοδότησης δεδομένων MDST, η οποία βασίστηκε σε ανάλυση από τη βάση δεδομένων World Cargo (ζήτηση για αποστολή εμπορευματοκιβωτίων ανά εμπορεύματα και εμπορική λωρίδα), την τράπεζα δεδομένων Containership (προμήθεια μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από φορείς εκμετάλλευσης και εμπορική λωρίδα), AIS (απόδοση της αποστολής εμπορευματοκιβωτίων) και η βάση δεδομένων Κοινοπραξιών και Συμμαχιών (που δείχνει την έκταση της συγκέντρωσης της αγοράς ανά εμπορικό διάδρομο), κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι:
«Χωρίς να αρνούμαστε τη σημασία της πίεσης στην ικανότητα εφοδιαστικής λιμένων και εσωτερικής ναυσιπλοΐας και τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού που σχετίζονται με τον Covid19, οι αναλύσεις μας υποδηλώνουν ότι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στη διαταραχή που αντιμετώπισε η παγκόσμια βιομηχανία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων κατά την περίοδο 2020 Q1-2021Q4 ήταν η έλλειψη διαθέσιμης ναυτιλιακής χωρητικότητας…αυτή η έλλειψη εκτιμάται ότι προκλήθηκε κυρίως από ανεπαρκείς επενδύσεις από τις μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες. Η έλλειψη χωρητικότητας έχει μεταφραστεί σε ανακατανομή των υπηρεσιών προς όφελος των εμπορικών λωρίδων που παρουσιάζουν έξαρση της ζήτησης για εμπορευματοκιβώτια – ιδίως στη γραμμή Άπω Ανατολή – Βόρεια Αμερική».
Η μελέτη συνέχισε να αναγνωρίζει ότι υπήρξε θεαματική μείωση των ναύλων στις αρχές του 2022, αλλά «η ομαλοποίηση των ναύλων δεν συνοδεύεται από βελτιώσεις στην άμεση συνδεσιμότητα ή σε μείωση του αριθμού των παραληφθεισών κλήσεων… Η πιθανότητα περαιτέρω προσαρμογών στις στρατηγικές των μεγάλων ναυτιλιακών εταιρειών ενισχύεται από το αυξημένο ενδιαφέρον των κύριων εταιρειών να γίνουν ολοκληρωμένοι πάροχοι logistics, με τη φιλοδοξία αυτή να διευκολύνεται από τα κέρδη-ρεκόρ που αναφέρθηκαν το 2020 και το 2021. Η εντατικοποίηση της κάθετης ολοκλήρωσης στη ναυτιλιακή βιομηχανία τακτικών γραμμών μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα χάρη στη βελτιωμένη επικοινωνία μεταξύ των παραγόντων της αλυσίδας εφοδιασμού, ωστόσο, μπορεί επίσης να προσφέρει αυξημένη ισχύ στην αγορά στους ολοκληρωμένους μεταφορείς εις βάρος των μη ολοκληρωμένων παρόχων».
Η λήξη του CBER δεν σημαίνει ότι η συνεργασία μεταξύ ναυτιλιακών εταιρειών καθίσταται παράνομη σύμφωνα με τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ. Αντίθετα, οι μεταφορείς που εκτελούν δρομολόγια από ή προς την ΕΕ θα πρέπει να αξιολογούν κατά περίπτωση τη συμβατότητα των συμφωνιών συνεργασίας τους με τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ.
